belleelene

Δεν είχα ποτέ σκεφτεί να επισκεφτώ τη Σαουδική Αραβία ως ταξιδιωτικό προορισμό. Οι ιστορίες που έχουμε ακούσει είναι πολλές —και ειδικά ως γυναίκα, ένιωθα λίγοοοο… ξέρεις. Κι όμως, να που βρέθηκα εκεί.

Έφτασα ανήμερα της Εθνικής Ημέρας Ίδρυσης του κράτους, που εορταζόταν μόλις για δεύτερη φορά από τότε που καθιερώθηκε ως δημόσια αργία. Καθώς ήταν κάτι νέο για όλους, οι ντόπιοι δεν πολυήξεραν τι να κάνουν —οπότε έκαναν λίγο απ’ όλα. Έτσι, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου με περίμεναν φρούτα μαζί με συλλεκτικά κουπάκια και πορτοφολάκια, τα χάρτινα ποτηράκια του καφέ είχαν επάνω το επετειακό λογότυπο, και τα εορταστικά μαντήλια κεφαλής είχαν μπει σε έκπτωση. Η τηλεόραση έπαιζε όλη μέρα ντοκιμαντέρ εθνικής υπερηφάνειας, με ασπρόμαυρα πλάνα από τα παλιά χρόνια —εμίρηδες πάνω σε άλογα με τα σπαθιά τους — αλλά και κάτι σαν τον Άραβα Βέγγο σε ασπρόμαυρες ταινίες, με γυναίκες ομολογουμένως πιο απελευθερωμένες από ό,τι συναντά κανείς σήμερα.

Μέχρι να φτάσω στο ξενοδοχείο, ήμουν αγχωμένη με τη βίζα μου. Μέχρι πριν κάποια χρόνια χρειαζόσουν την υπογραφή κηδεμόνα (πατέρα ή συζύγου) για να την εκδώσεις. Πλέον, όμως, το τοπίο αλλάζει άρδην. Η Σαουδική Αραβία έχει ξεκινήσει φιλόδοξες πρωτοβουλίες μετασχηματισμού, όπως το Vision 2030, που επιδιώκει να διαφοροποιήσει την οικονομία της χώρας, να ενισχύσει τον τουρισμό και να μειώσει την εξάρτησή της από το πετρέλαιο. Η χώρα προσπαθεί να προβληθεί ως τουριστικός προορισμός, έχει θεσπίσει νέο καθεστώς για τουριστικές eVisa και έχει φτιάξει δύο επίσημες ιστοσελίδες. Στο μεταξύ, εγώ πέρασα ένα μικρό υπαρξιακό με το ποια από τις δύο ήταν η επίσημη σελίδα και ποια θα με άφηνε να ψάχνω πρεσβεία για να μαζέψω τα κομμάτια μου.

Η βάση μου δεν ήταν ούτε η Τζέντα ούτε το Ριάντ (όπως νόμιζε επίμονα η μητέρα μου, κάθε μέρα που ήμουν εκεί: «Μα, δε θα πάτε στο Ριάντ;»). Έφτασα στο Νταμμάμ, στα ανατολικά της χώρας, δίπλα στο Μπαχρέιν, το Κατάρ και τα Εμιράτα – άσπονδους ανταγωνιστές της μεγάλης σαουδαραβικής οικογένειας. Οι ανατολικές επαρχίες είναι αρκετά μοντέρνες και πολυπολιτισμικές, χάρη στην παρουσία πολυεθνικών. Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία είναι ίσως η τελευταία από τις χώρες της Αραβικής Χερσονήσου που διατηρεί ακέραιες τις παραδόσεις της, χωρίς να έχει διαβρωθεί πλήρως από τον νεοπλουτισμό.

Η αραβική φιλοξενία είχε τα τυπικά της στοιχεία: πέρα από τα φρούτα, σε κάθε ρεσεψιόν και χώρο αναμονής υπήρχαν ζεστός καφές με κάρδαμο και μικροί χουρμάδες. Όλοι ήταν χαμογελαστοί, εξυπηρετικοί, και κανείς δεν με κοίταξε επικριτικά ή περίεργα επειδή κυκλοφορούσα ξεμπλέτσωτη. Από το 2019 και μετά, οι τουρίστριες δεν είναι υποχρεωμένες να φορούν αμπάγια ή να καλύπτουν τα μαλλιά τους – εκτός αν επισκεφθούν τζαμί ή πολύ συντηρητικές περιοχές. Ναι, υπήρχαν χωριστά ασανσέρ για άνδρες και γυναίκες, χωριστές είσοδοι στα εστιατόρια είτε για οικογένειες είτε για μεμονωμένους άνδρες, και έφαγα «πόρτα» στο σπα του ξενοδοχείου, αλλά συνολικά ένιωσα αρκετά άνετα ως γυναίκα. Φυσικά, δεν έλειψαν οι φιλικές (;) προτροπές να αφήσω την καριέρα και να παντρευτώ, κορίτσι πράμα —ο πλούσιος Σαουδάραβας γαμπρός όμως δεν εμφανίστηκε, παρά τις παραινέσεις των συνεργατών που συνάντησα εκεί. Παραδόξως, το μόνο catcalling που δέχτηκα ήταν από δύο περαστικούς Γερμαναράδες. Η μόνη στιγμή που ένιωσα πως έπρεπε να καλύψω τα μαλλιά μου ήταν όταν πήγαμε για φαγητό μέσα στο πακιστανικό γκέτο —το σουκ του Νταμμάμ δεν ήταν η εμπορική αγορά που είναι συνήθως.

Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν πως οι ντόπιοι ενδιαφέρονταν περισσότερο να μιλήσουν για τον εαυτό τους, παρά να σε ρωτήσουν για σένα, τον ξένο —Ιαπωνία, ακούς; Ο ένας μας έδειχνε τις καταδύσεις του και τα αγαπημένα του TikTok, ο άλλος ήθελε να μας καλέσει σπίτι του για να δοκιμάσουμε το φαγητό της γυναίκας του. Αγαπημένη μου, όμως, ήταν μια σοφερίνα καλυμμένη από πάνω μέχρι κάτω στα μαύρα (το δικαίωμα των γυναικών να οδηγούν είναι σχετικά πρόσφατο), τσαούσα και τσαχπίνα. Το πρωί δίδασκε φιλολογικά, το βράδυ δούλευε ως ταξιτζού, για να εξασφαλίζει τα λούσα της και να πηγαίνει σαββατοκύριακα στο Ντουμπάι και εβδομάδες στο Παρίσι.

Μικρά πραγματάκια με εξέπλησσαν καθημερινά. Αυτοκίνητα ακόμη καλυμμένα με ζελατίνες —του κουτιού, ίσως για προστασία από την άμμο· πλούσια δέντρα στις άκρες των δρόμων —αν έχεις λεφτά για αφαλάτωση, και η έρημος ανθίζει· και η απόλυτη αποκάλυψη: οι «αραβικοί αριθμοί» δεν είναι οι 1, 2, 3 που ξέρουμε. Εγώ τόσα χρόνια νόμιζα ότι αυτοί ήταν. Αλίμονο! Οι Άραβες τους έφεραν από την Ινδία στην Ευρώπη, αλλά οι ίδιοι χρησιμοποιούν διαφορετικά σύμβολα για κάθε αριθμό. Σοκ.

Οι δραστηριότητες που μπορούσα να κάνω στην πλευρά αυτή της ερήμου δεν ήταν πολλές. Το αλκοόλ απαγορεύεται αυστηρά —εκτός από τη λεγόμενη Σαουδική Σαμπάνια, που δεν είναι παρά χυμός μήλου με σόδα, μια απομίμηση αφρώδους κρασιού. Έτσι, βασική απασχόληση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας ήταν ο καφές. Νομίζω ήπια δέκα μέσα σε μία μέρα. Ο καφές παντού. Και πάντα με συνοδευτικό: αιγυπτιακό uhmali, areekah με χουρμάδες από την Υεμένη, ή cheesecake με αλμυρό και μυρωδάτο za’atar αντί για μαρμελάδα. Πολλές φορές, με θέα στη θάλασσα ή κάνοντας βόλτα στα corniche —παραθαλάσσιους δρόμους περιπάτου που, παρά τη γαλλική τους ρίζα, κόλλησαν κι εδώ, στον αραβικό νότο. Όσο για το φαγητό, το μαρινάρισμα στο κοτόπουλο ήταν απίθανο, αλλά το πιο παράξενο πιάτο που δοκίμασα ήταν πιλάφι με κρέας καμήλας.

Αυτό που πραγματικά άξιζε και προτείνω ανεπιφύλακτα είναι η ιππασία στην έρημο. Τα αραβικά άλογα είναι ξακουστά, αλλά και η απεραντοσύνη της ερήμου συγκλονιστική. Άλλο να στο λέω και άλλο να το ζεις. Και να μη σχολιάσω πόσο πιο ατίθασα και ενδιαφέροντα ήταν τα αραβικά άλογα σε σχέση με ό,τι φλωρο-ιππασία έχω κάνει στο παρελθόν (συγγνώμη, αλογάκια μου). Ξεκινήσαμε από τα περίχωρα του Νταμμάμ, αφήνοντας πίσω μας πρόχειρους καταυλισμούς και παιδιά που έπαιζαν με λάστιχα αυτοκινήτων —μια έντονη αντίθεση με τη χλιδή των εμπορικών κέντρων και των πολυεθνικών. Περάσαμε μια υπέροχη δίωρη διαδρομή στις παρυφές της ερήμου, με το πρόσωπό μου να κάνει οριακά deep scrub από την αμμοβολή που σήκωνε ο αέρας.

Το μόνο που δεν πρόλαβα σε αυτή τη σύντομη εξόρμηση, ήταν το να περάσω μια ολόκληρη μέρα στην έρημο, με sandboarding και κατασκήνωση. Αλλά θα τα φέρει κι αυτά ο καιρός. Έχεις τα δικά σου αγαπημένα μέρη να προτείνεις; Μέχρι την επόμενη φορά!