H μυστική Ιαπωνική τέχνη του Όνσεν

Ελπίζω να καταλάβατε ότι ο τίτλος είναι ειρωνεία και δεν υπάρχει καμία μυστική τέχνη παρά μόνο μια ιαπωνική λέξη: το όνσεν. Τα χρόνια μου στην Ιαπωνία μου έμαθαν ότι μετά από μια κουραστική πεζοπορία, θα βρίσκεται πάντα μια θερμή πηγή στη βάση του βουνού για να πλυθώ και να ξεκουραστώ. Η Ιαπωνία αφθονεί σε ενεργά ηφαίστεια, τα οποία είναι η αιτία ύπαρξης πολλών φυσικών θερμών πηγών παντού στη χώρα. Πράγματι, οι Ιάπωνες έχουν κατακτήσει την τέχνη του πώς να αξιοποιούν τις θερμές πηγές στο μέγιστο.

Οι θερμές πηγές ονομάζονται όνσεν (温泉) στα Ιαπωνικά. Κάποιες φορές είναι κρυμμένα, αλλά ο πιο εύκολος τρόπος για να ξεχωρίσει κανείς ένα κτίριο με όνσεν είναι να αναγνωρίσει το σύμβολο ゆ (δηλαδή το γράμμα ‘yu’), ομόηχο της λέξης για το ζεστό νερό. Ένα δημοφιλές παράδειγμα είναι τα λουτρά στην ταινία ‘Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων’ (2001) του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Το ιμότζι ♨️ βασίζεται στο σύμβολο που υποδεικνύει τα όνσεν στους χάρτες. Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκυο ήταν το πώς θα μπορέσουν οι διοργανωτές να επικοινωνήσουν στους ξένους τουρίστες τη σημασία του συμβόλου ♨️ ως ‘λουτρό’ και όχι ως ‘ζεστό πιάτο φαΐ’. Σε γενικές γραμμές, τα όνσεν δεν είναι παρά δημόσια λουτρά, δωρεάν ή με μικρό αντίτιμο. Μέχρι πριν κάποιες δεκαετίες, αρκετά Ιαπωνικά σπίτια δεν είχαν ιδιωτικό μπάνιο, με αποτέλεσμα τα δημόσια λουτρά να γίνουν μια επωφελής επένδυση. Πολλά ξενοδοχεία και πανδοχεία ακόμα έχουν ένα μεγάλο λουτρό αντί για ιδιωτικά μπάνια στα δωμάτια. Λουτρά που χρησιμοποιούν νερό από φυσικές θερμές πηγές αποκαλούνται με την ίδια λέξη ως όνσεν, ενώ αυτά τα οποία ζεσταίνουν τεχνητά απλό νερό αποκαλούνται ‘σέντο’ (銭湯). Αν τύχει και βρεις κάποιο δημόσιο λουτρό στο κέντρο του Τόκυο, οι πιθανότητες λένε ότι μάλλον είναι σέντο. Τα όνσεν βρίσκονται συνήθως στην εξοχή κοντά σε βουνά.

Συνήθως, τα λουτρά όνσεν είναι χτισμένα πάνω από κάποια φυσική θερμή πηγή, η οποία μπορεί να περιέχει διάφορα μεταλλικά στοιχεία και ουσίες που “χαρίζουν ομορφιά”. Η απλούστερη μορφή του όνσεν περιλαμβάνει μία ή δύο εσωτερικές ρηχές πισίνες με νερό σε θερμοκρασία 39 με 42 βαθμών Κελσίου, ανάλογα με τη θερμοκρασία του νερού της πηγής. Συχνά, θα έχει και μια εξωτερική μπανιέρα με ανοιχτή θέα στον ουρανό. Άντρες και γυναίκες τα χρησιμοποιούν χωριστά, ενώ τα μικρά παιδιά μπορούν να διαλέξουν ποιόν γονιό θα ακολουθήσουν. Οι δύο πλευρές χωρίζονται από ένα παραπέτασμα από μπαμπού ή ξύλο, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να μπορείς να ακούσεις τις συζητήσεις της άλλης πλευράς. Παρόλο που τα δημόσια λουτρά αποτελούν παράδοση σε πολλές χώρες του κόσμου, στην Ιαπωνία ο πιο σημαντικός κανόνας είναι ότι πρέπει να τα χρησιμοποιήσεις γυμνός, χωρίς μαγιό ή άλλο κάλυμμα. Μια πρόσφατη εξαίρεση είναι ειδικά σουτιέν μετά από επέμβαση μαστεκτομής. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρόκειται κανείς να κοιτάξει ή να κρίνει το σώμα σου, δεν έχω πετύχει ποτέ έντονα βλέμματα (και είμαι ξένη, αν δεν κοιτάξεις τότε, πότε;). Δυστυχώς, ακόμα και τα τατουάζ θεωρούνται σωματικό κάλυμμα, ίσως επειδή τόσο οι ιδιοκτήτες όσο και οι πελάτες τα συνδέουν με μέλη της ιαπωνικής μαφίας. Αυτός ο αυστηρός κανόνας έχει ως αποτέλεσμα την απαγόρευση εισόδου σε πολλούς ξένους τουρίστες, παρόλο που προφανέστατα δεν έχουν σχέση με ντόπιους εγκληματίες. Το μέγεθος ή το στυλ του τατουάζ δεν παίζει ρόλο και δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να τρυπώσεις στο μπάνιο. Ευτυχώς, υπάρχουν κάποια όνσεν αγνοούν αυτήν την απαγόρευση, οπότε καλό θα ήταν να τα αναζητήσει κανείς εκ των προτέρων. Αυτό μου θυμίζει την ιστορία ενός φίλου, ο οποίος μπέρδεψε το όνομα του χόστελ του (λεγόταν ‘Sakura’) με ένα διπλανό λουτρό (λεγόταν さくら, το οποίο είναι η ιαπωνική γραφή της λέξης sakura) και μπήκε κατά λάθος στο δεύτερο. Σύντομα αντιλήφθηκε ότι δεν ήταν χόστελ, αλλά αποφάσισε να κάνει ένα μπάνιο μιας και ήταν εκεί. Τελικά, το συγκεκριμένο λουτρό επέτρεπε την είσοδο σε επισκέπτες με τατουάζ. Ο φίλος μου κατέληξε να ζητά συγνώμη από έναν παππού με τατουάζ των γιακούζα σε όλο του το σώμα, επειδή χρησιμοποίησε το σαμπουάν του νομίζοντας ότι είναι το κοινόχρηστο. Αν υπάρχει ένα συμπέρασμα από αυτή την εμπειρία, είναι το να χρησιμοποιείς μόνο τα σαπούνια του λουτρού και ίσως το να μη δοκιμάσεις την τύχη σου απέναντι σε παππούδες γιακούζα.

Στην αρχή, ομολογώ ότι ένιωθα περίεργα όντας γυμνή ανάμεσα σε αγνώστους σε τόσο κλειστό χώρο. Πλέον όμως, δε χορταίνω τις ζεστές πισίνες, έχω χάσει κάθε ντροπή. Οι Ιάπωνες συνήθως κάνουν ένα ζεστό μπάνιο το βράδυ για να χαλαρώσουν, αντί για το πρωινό ντους που συνηθίζεται στη δύση. Τα σαββατοκύριακα συχνά επισκέπτονται κάποιο δημόσιο λουτρό για να διώξουν το άγχος της εβδομάδας. Σε κάποια λουτρά αντί να νοικιάσεις ένα σετ πετσέτες, μπορείς να αγοράσεις μια μικρή πετσέτα με το λογότυπο του καταστήματος για 200 με 300 γιεν. Αυτές οι πετσέτες αρέσουν πολύ στις γιαγιάδες, επειδή μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν μετά στη φασίνα του σπιτιού. Πηγαίνοντας προς τα μπάνια, μπορείς να ξεχωρίσεις την είσοδο για το αντρικό και το γυναικείο τμήμα από τις κουρτίνες: κόκκινο χρώμα με σύμβολο 女 για το γυναικείο μπάνιο και μπλε χρώμα με σύμβολο 男 για το αντρικό μπάνιο. Αφού γδυθείς εντελώς, αφήσεις τα ρούχα σου σε ένα ψάθινο καλάθι (ή ντουλάπι με κλειδαριά) και μπορείς να μπεις στο χώρο με τα μπάνια. Ακριβώς επειδή τα όνσεν είναι χώροι χαλάρωσης, υπάρχουν διάφοροι κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται κατά γράμμα. Σε κάποια λουτρά απαγορεύεται η είσοδος σε παιδιά δημοτικού (υπάρχει μεζούρα ύψους σε εκατοστά με όριο στην είσοδο), ώστε να αποφεύγεται η φασαρία. Οι τρόποι συμπεριφοράς ξεκινούν με πλύσιμο όλου του σώματος σε ατομικά ντους με καρεκλάκια και καθρέφτες πριν τη χρήση των λουτρών. Μέσα στο λουτρό, τα μαλλιά δεν πρέπει να αγγίξουν το νερό. Δεν πρέπει να κάνεις φασαρία φωνάζοντας, απαγορεύεται να μπεις μέσα μεθυσμένος (επειδή η θερμοκρασία προκαλεί ζαλάδα), ενώ δεν πρέπει να βουτάς την πετσέτα μέσα στην πισίνα. Μπορείς απλά να διπλώσεις την πετσέτα και να τη βάλλεις πάνω στο κεφάλι σου, ώστε να ισορροπηθεί η θερμοκρασία σε όλο το σώμα, καθώς το κεφάλι παραμένει πάντα έξω από το λουτρό. Μετά το μπάνιο, υπάρχουν καθρέφτες, νιπτήρες και αρκετά πιστολάκια μαλλιών για να ετοιμάσεις μαλλιά και βάψιμο. Αυτή είναι η ιδανική ευκαιρία για ακριβές εταιρίες καλλυντικών να διαφημίσουν τα προϊόντα τους με δείγματα στο χώρο του μπουντουάρ.

Πολλές φορές, ζευγάρια ή παρέες φίλος περνούν τις διακοπές σε παραδοσιακά πανδοχεία, τα Ρυόκαν, ώστε να απολαύσουν τη χαλάρωση του όνσεν όλο το ΣΚ. Τα ρυόκαν, και κάποια άλλα μεγάλα λουτρά που λέγονται “σούπερ όνσεν”, έχουν μεγάλα κτηριακά συγκροτήματα με εστιατόρια που σερβίρουν παραδοσιακή Ιαπωνική κουζίνα. Μπορείς να κάνεις ένα ζεστό μπάνιο, να χαλαρώσεις στην εξωτερική πισίνα, να κλείσεις ραντεβού για μασάζ, να κοιμηθείς στο ψάθινο πάτωμα, να φας πλήρες μενού με φρέσκα ψαρικά, και κάπως έτσι περνά ολόκληρη μέρα. Τα πιο ακριβά όνσεν σου δίνουν μαζί με την είσοδο ένα σετ πετσέτες και πιτζάμες ή γιουκατα (ελαφριά ρόμπα) για τους κοινόχρηστους χώρους. Στα μικρά όνσεν δίπλα στα βουνά, η ποιότητα του νερού της πηγής αρκεί για να τα κάνει δημοφιλή. Παρόλ’ αυτά, τις περισσότερες φορές οι ιδιοκτήτες φροντίζουν να διακοσμήσουν τον εξωτερικό χώρο των λουτρών με βράχους, πεύκα και άλλα παραδοσιακά σύμβολα, για να αναβαθμίσουν αισθητικά το χώρο. Προσωπικά, η πιο ικανοποιητική εμπερία όνσεν είναι αυτή ενός ζεστού μπάνιο στην εξωτερική πισίνα, που λέγεται ροτένμπουρο (露天風呂), ενώ την ίδια στιγμή χιονίζει. Το δέρμα σου καίει απ το νερό αλλά ταυτόχρονα μπορείς να αγγίξεις το χιόνι χωρίς να νιώθεις το κρύο, είναι υπέροχο συναίσθημα. Μετά το μπάνιο, πολλοί πίνουν γάλα, κάτι το οποίο εξηγεί για πιο λόγο συχνά υπάρχουν αυτόματοι πωλητές εμφιαλωμένου γάλακτος στα αποδυτήρια. Όσον και αν μπαίνεις σε πειρασμό, μη χρησιμοποιήσεις το τηλέφωνό σου, ούτε στα λουτρά ούτε στα αποδυτήρια. Στο κάτω-κάτω, οι άνθρωποι γύρω σου είναι γυμνοί. Μπορείς να περιγράψεις το χώρο με λόγια και να κρατήσεις την οπτική ανάμνηση για πάντα στο μυαλό σου. Στο όνσεν πας για να τιμήσεις το σώμα σου και να τα βρεις τον εαυτό σου.

Μιας και το νερό είναι από φυσικού του καυτό, η λιχουδιά των όνσεν είναι τα όνσεν-ταμάγκο, δηλαδή αυγά βρασμένα μέσα στην πηγή. Μπορείς να τα βρεις στο Χακόνε, έναν δημοφιλή προορισμό ανάμεσα στο Τόκυο και το βουνό Φούτζι. Στη φωτογραφία που ακολουθεί φαίνονται πισίνες που χρησιμοποιείται για μαγείρεμα, επειδή το νερό τους είναι πολύ ζεστό για να το αντέξουν οι άνθρωποι. Αν οι φωτογραφίες είχαν μυρωδιά, η συγκεκριμένη θα βρωμούσε κλούβιο αυγό. Οι πηγές της περιοχής αυτής περιέχουν θειάφι, με αποτέλεσμα μια ελαφριά μυρωδιά σαπίλας να πλανάται στον αέρα. Μετά από λίγη ώρα όμως, συνηθίζεις και παύεις να το μυρίζεις, μπορείς να απολαύσεις το νερό ελεύθερα. Ανάλογα με την περιοχή, τα συστατικά των πηγών διαφέρουν. Για παράδειγμα, η Σαϊτάμα έχει πηγές με λευκό αλκαλικό νερό (μπιτζίν-νο-γιού, δηλαδή νερό της ομορφιάς), η Καναγκάβα έχει ανθρακούχο μαύρο νερό και κάποιες πηγές στο Κόμπε κόκκινο της σκουριάς. Σε χωριά που πηγές αναβλύζουν από παντού, μπορεί κανείς να βρει δωρεάν ανοιχτά όνσεν για τα πόδια και μόνο. Εκτός από τους ανθρώπους, ακόμα και τα ζώα αγαπούν τα όνσεν. Το χειμώνα, οι μαϊμούδες του Jidokudani στο Ναγκάνο κατεβαίνουν από τα ορεινά δάση για να ζεσταθούν στις θερμές πηγές. Το ζεστό νεράκι αρέσει και στα καπυμπάρα, ενώ οι άνθρωποι βάζουν πορτοκάλια yuzu μέσα στο μπάνιο τους για να τα βοηθήσουν να χαλαρώσουν με τη μυρωδιά.

Παρόλο που δεν έχω αποφασίσει ακόμα πιο είναι το αγαπημένο μου όνσεν, έγραψα μια λίστα με αυτά που έχω πάει και προτείνω.

• Στο Τόκυο και την Καναγκάβα: Musashi-Koyama Onsen Shimizu-yu, ένα από τα λίγα αληθινά όνσεν στο Τόκυο. Yukemuri-no-Sato, ένα σούπερ-σπα με ανθρακούχο νερό και ζεστές πέτρες. Το Fuji-no-Yu δεν είναι όνσεν αλλά σέντο, το αναφέρω επειδή έχει πολύ όμορφες ξύλινες μπανιέρες φτιαγμένες από κυπαρίσσι και πήγαινα συχνά όταν έμενα στη γειτονιά.
• Στη Σαϊτάμα: Shogaiseishunnoyu Tsurutsuru Onsen, κοντά στο βουνό Hinode. Seoto-no-yu κοντά στην κοιλάδα Akigawa. Miyazawako Onsen Kirakuri Bettei, άλο ένα σούπερ-σπα με θέα προς τη λίμνη και το θεματικό πάρκο των Moomin.
• Στην Καρουϊζάβα: Hoshino onsen, κυρίως το φθινόπωρο για το κόκκινο τοπίο.
• Στο Hakone-Yumoto, ένα χωριό με όνσεν στο Hakone: Yoshiike Ryokan, 4-άστερο πανδοχείο με λουτρά για εξωτερικούς επισκέπτες. Όμοια, το γειτονικό Hottelerie Maille Coeur Shogetsu. Ή το HakoneYumoto higaeri onsen για πιο παραδοσιακή εμπειρία. Μια άλλη επιλογή είναι το Hakone Yuryo.
• Στο Nozawa-Onsen, ένα χωριό με όνσεν στο Nagano: Ōyu Hot Spring, ένα μικρό όνσεν μέσα σε ένα πανέμορφο κτήριο. Asagama-no-yu Hot Spring, μια από τις παραδοσιακές θερμές πηγές του χωριού. Σχετικά κοντά με αυτοκίνητο είναι το Maguse Onsen, με την καλύτερη φθινοπωρινή θέα της βουνοπλαγιάς, επιτρέπει την είσοδο σε όσους έχουν τατουάζ. Το Jidokudani Hot Spring Korakukan, όπου συχνάζουν οι λευκές μαϊμούδες το χειμώνα.
• Στο Nikko, Tochigi: Okunikko Konishi Hotel, ξενοδοχείο με υπηρεσία λουτρών ή το Kinugawa Park Hotels στο γειτονικό χωριό Kinugawa-Onsen.
• Στην περιοχή της λίμνης Kawaguchi, κοντά στο βουνό Φούτζι: Yamadaya Hotel δίπλα στη λίμνη Shoji, με ρεζερβέ ιδιωτικό όνσεν που έχει απίστευτη θέα στη λίμνη και το Φούτζι.
• Στο Shirakawago, Gifu: Hidasogawa Onsen Sakuraka no Yu ένα μεγάλο συγκρότημα με εστιατόριο και σουβενίρ.
• Στο νησί Izu Oshima: Airando Center Gojinka Hot Spring, ένα παλιό λουτρό με νερό από την ηφαιστειακή πηγή του βουνού Μιχάρα.
• Δημοφιλή χωριά με πολλά όνσεν είναι τα Kusatsu-Onsen, Ginzan-Onsen, Gero-Onsen και ολόκληρο το νησί Kyushu.

Έχετε δοκιμάσει ποτέ όνσεν ή αντίστοιχη εμπειρία δημόσιου λουτρού; Πώς σας φαίνεται σαν τρόπος χαλάρωσης; Πείτε μου περισσότερα στα σχόλια!