belleelene

Έχω περάσει διάφορες φάσεις στη ζωή μου όσον αφορά τη σχέση μου με τα ροφήματα. Κάποια στιγμή έκοψα τον καφέ για καναδυό χρόνια και ήμουν στο όριο να αρχίσω να πίνω βραστό νερό σαν την κινέζα φίλη μου.

Τα τελευταία χρόνια, το βασικό μου ρόφημα είναι κατά βάση το τσάι. Θα μου πεις, ποιό τσάι; Δεν είναι τόσο πεπερασμένα τα είδη του, όσο είναι του καφέ. Η ιαπωνική κουλτούρα του τσαγιού είναι βαθιά ριζωμένη στην παράδοση, τη δεξιοτεχνία και την αισθητική. Τα βασικά είδη είναι τα: σέντσα (煎茶)、γκιόκουρο (玉露)、μάτσα (抹茶)、χότζιτσα (ほうじ茶)、γκενμάιτσα (玄米茶)、μπάντσα (番茶), κούκιτσα (茎茶) και κόοτσα (紅茶). Θα τα περιγράψω όλα μαζί με τη μία, όπως όταν συστήνονται 10 άτομα και λένε τα χόμπι τους, οπότε κρατήστε όσα μπορείτε. Το σέντσα είναι πράσινο τσάι φύλλων, το μάτσα είναι πράσινο σε σκόνη, το γκιόκουρο είναι ακριβό πράσινο μεγαλωμένο στη σκιά, το μπάτσα είναι το φτηνό πράσινο, το χότζιτσα είναι το καβουρντισμένο πράσινο, το κούκιτσα είναι από κλαδάκια, το γκενμάιτσα είναι πράσινο αναμεμειγμένο με καβουρντισμένο ρύζι και το κότσα είναι μαύρο – ή καλύτερα κόκκινο – τσάι. Το χουμε; Θα σας εξετάσω, πάτε πίσω να τα ξαναδιαβάσετε. Ή ξαναθυμηθείτε το μύθο του τανούκι-τσαγιέρας και τις αταξίες του.

Δεν έχουμε όμως μόνο αυτά. Το λευκό τσάι, το κίτρινο τσάι, το πράσινο τσάι, το τσάι οολόνγκ, το σκούρο τσάι και το μαύρο τσάι συλλέγονται όλα από το φυτό Camelia Sinensis. Είναι διαφορετικό από το ελληνικό τσάι του βουνού που συλλέγεται από το φυτό σιδερίτης που βρίσκεται στα βουνά των βαλκανίων. Μια παρένθεση: θυμάμαι ένα μαγαζί που υπήρχε κάποτε στο Τόκιο και πουλούσε ελληνικο τσάι. Η ιδιοκτήτρια έσπευσε να μου δείξει μια εκτυπωμένη φωτογραφία μιας γιαγιάς με τσεμπέρι να μαζεύει τσάι σκυφτή για να με πείσει για την πολύτιμη αξία του ελληνικού τσαγιού. Πού να ήξερε ότι εμείς κάνουμε το αντίστροφο στα μέρη μας;

Σε σύγκριση με το βρετανικό τσάι, το οποίο είναι συνήθως μαύρο τσάι που σερβίρεται με γάλα και ζάχαρη, το ιαπωνικό τσάι είναι σχεδόν αποκλειστικά πράσινο και καταναλώνεται χωρίς προσμίξεις. Εκτός απο τα τσάι που έχουν αποξηρανθεί ή καβουρντιστεί, υπάρχουν ακόμη και άλλα που έχουν υποστεί ζύμωση. Στην Κίνα, είναι πολύ δημοφιλή τα τσάι οολόνγκ και τα pu-erh, τα οποία καβουρντίζονται. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα, τα ιαπωνικά τσάι συνήθως ατμίζονται, ή τα φυτά τοποθετούνται σε σκιά, με αποτέλεσμα αλλαγές στη γεύση που τους δίνουν μία πιο “χορταρένια” αίσθηση, αλλά και μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αμινοξέα. Η πρώτη μου κίνηση κάθε πρωτοχρονιά ήταν να προλάβω να αγοράσω την τυχερή σακούλα – φουκουμπούκουρο – της μάρκας τσαγιού Lupicia, ώστε να βγάλω όλο το τσάι του χρόνου σε εξευτελιστική τιμή, αλλά με ανεπανάληπτη ποιότητα.

Οι πιο διάσημενες περιοχές παραγωγής τσαγιού στην Ιαπωνία είναι η Σιζουόκα, η Καγκοσίμα και το Κιότο. Η περίοδος συγκομιδής για το ιαπωνικό τσάι ξεκινάει γενικά στα τέλη Απριλίου έως τις αρχές Μαΐου, με την πρώτη σοδειά (το ιτσιμπάντσα) να είναι το πιο πολύτιμο. Οι επόμενες σοδειές, υστερούν σε ποιότητα. Το πιο ακριβό ιαπωνικό τσάι είναι συνήθως το γκιόκουρο, ακριβώς επειδή υποβάλλεται σε διαδικασία σκίασης πριν τη συγκομιδή, ώστε να έχει πιο πλούσια γεύση. Αρκετά ακριβό και με πολύπλοκη γεύση είναι και το μάτσα, ειδικά όταν προέρχεται από την πόλη Ούτζι κοντά στο Κιότο. Το μάτσα είναι το πιο περίεργο, είτε θα αρέσει σε κάποιον πολύ, είτε καθόλου. Με τα χρόνια, άρχισα να εκτιμώ την πικράδα του, το πόσο ταιριάζει με τα πολύ γλυκά ιαπωνικά γλυκά, σε σημείο που να μην αντέχω να πιω μάτσα λάτε φτιαγμένο στη δύση.

Οι συνεργάτες μου στο γραφείο έσκαγαν μύτη κάθε μέρα με ένα πλαστικό μπουκάλι ενάμιση λίτρου με παγωμένο ουρόντσα (δηλαδή οολόνγκ), το οποίο έπιναν κατά τη διάρκεια της μέρας αντί για νερό. Στην καφετέρια του πανεπιστημίου, ο διανομέας νερού είχε τέσσερα κουμπιά: κρύο νερό, βραστό νερό, κρύο πράσινο τσάι και ζεστό πράσινο τσάι. Επίσης, μαζί με το φαΐ στα φτηνά εστιατόρια, ειδικά το καλοκαίρι, μας σέρβιραν ένα ποτήρι μούγκιτσα (麦茶), τσάι από στάχια. Όμως, το πιο συνηθισμένο τσάι για καθημερινή πόση είναι το σέντσα, επειδή έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη, όπως και τα γκενμάιτσα και χότζιτσα, που είναι περισσότερο για το απόγευμα. Οι βραστήρες δεν έχουν απλά κουμπί βρασμού, αλλά επιπλέον και κουμπί για ρύθμιση από 60-90 βαθμούς Κελσίου, ώστε να μπορείς να διαλέξεις την ιδανική θερμοκρασία νερού που ταιριάζει στο κάθε τσάι.

Το μάτσα είναι αυτό που χρησιμοποιείται στο τελετουργικό του τσαγιού, την τελετή Σάντοo (茶道). Η λέξη σημαίνει κυριολεκτικά ο δρόμος του τσαγιού (με ό,τι αυτό σας θυμίζει από brand name). Σε αυτήν την περίπτωση, ο δρόμος υποννοεί τον τρόπο, την διαδικασία και την ηθική του τσαγιού, και όχι έναν δρόμο στην κυριολεξία. Μια άλλη σχετική λέξη είναι το τσα-νο-γιου (茶の湯), δηλαδή το βραστό νερό για τσάι, το οποίο στα αυτιά ακούγεται σαν όνομα σπα με θερμές πηγές. Η τελετή του τσαγιού έχει τις ρίζες της στον Ζεν Βουδισμό και δίνει έμφαση στην αρμονία, τον σεβασμό, την αγνότητα και την ηρεμία. Είναι μια διαδικασία την οποία μαθαίνεις περνώντας κανονικά μαθήματα σε σχολή, αλλά για χάριν συντομίας, σε γενικές γραμμές πάει κάπως έτσι.

Η οικοδέσποινα προετοιμάζει σχολαστικά τα εργαλεία (δηλαδή κούπες, τσαγιερό, κουτάλια, κτλ), τα καθαρίζει με ένα μαντήλι, ετοιμάζει το τσάι και το σερβίρει στους επισκέπτες με προσεκτικά χορογραφημένο τρόπο. Εποχικά στοιχεία όπως τα εκάστοτε γινωμένα φρούτα ή ανθισμένα φυτά, η αισθητική του δωματίου υποδοχής αλλά και η ενσυνειδητότητα των παρισταμένων παίζουν σημαντικό ρόλο στην όλη εμπειρία. Το βασικό που πρέπει να θυμάστε ως “μέτοχοι” της τελετής είναι ότι όταν σας δωθεί η κούπα με το ζεστό τσάι (η οποία είναι σαν μπωλ και δεν έχει λαβή), την κρατάτε με το ένα χέρι, την περιστρέφετε αργά, διαλέγετε την πιο όμορφη πλευρά της και την τοποθετείτε προς τα έξω, ώστε τη βλέπει ο οικοδεσπότης. Είναι μια ένδειξη του σεβασμού σας για τη αισθαντική εμπειρία που σας προσφέρθηκε.

Η παράδοση της τελετής του τσαγιού μετεξελίχτηκε στα καφέ, τα κισσάτεν ή πιο σύντομα κίσσα, και αν το τραβήξουμε λιγάκι, έφτασε μέχρι τα maid cafe της Ακιχαμπάρα. Τα ροφήματα είναι τόσο σημαντικά στην καθημερινότητα της ζωής στην Ιαπωνία, που δεν είναι δυνατόν να τα αγνοήσει κανείς. Μαζί με τα ιαπωνικά τσάι όμως, ανακάλυψα και ένα σωρό άλλες γεύσεις της Ασίας, για τις οποίες θα μπορούσα να μιλάω για ώρες. Έτσι λοιπόν, θα αναφέρω εδώ μερικά ακόμα τσάι, σε περίπτωση που πέσουν στα χέρια σας. Αξίζει κανείς να δοκιμάσει το καπνιστό κινέζικο τσάι Lapsang suchong, το ταϊλανδικό butterfly pea tea που γίνεται μπλε, το χωνευτικό τσάι γιασεμί από την Οκινάβα, τα τσάι λωτό, χρυσάνθεμο και balloon flower από την Κορέα, ή το τσάι από το φρούτο mangosteen από την Ινδονησία. Και απλά επειδή δεν μπορώ να αντισταθώ, αλλά και για να μη μείνουν παραπονεμένοι οι φίλοι του καφέ, ψάξτε για το χαβανέζικο καφέ φίλτρου Lion. Η άλλη μεγάλη μανία τα τελευταία χρόνια είναι το τσάι με πέρλες boba ή ταπιόκα από την Ταϊβάν. Τέτοια είναι η πανταχού παρούσα έννοια του τσαγιού, που μια φορά, έτυχε να μου σερβίρουν κορεάτικο αλκόολ σοτζού σε παγωμένο τσαγιερό.

Αυτά ήταν λοιπόν κάποια από τα όσα είχα να πω για το τσάι. Οι φίλοι μου με έχουν πάρει χαμπάρι, οπότε ας είναι καλά τα δώρα τους και δεν ξεμένω ποτέ από νέες γεύσεις και είδη. Αν σου άρεσε αυτό το blog, μοιράσου το με τους φίλους σου. Για να μην χάνεις κανένα άρθρο, μπορείς να με ακολουθήσεις στο facebook ή το instagram. Τα λέμε την επόμενη φορά!